Wat is slaaptekort en waarom is het een probleem?
Slaaptekort betekent dat je minder slaapt dan je lichaam nodig heeft om goed uit te rusten. Dit gebeurt vaak bij mensen met wisselende diensten of nachtdiensten. Soms slaap je misschien wel 6 of 7 uur per etmaal, maar heb je eigenlijk meer nodig om je echt uitgerust te voelen. Het verschil tussen de slaap die je nodig hebt om je uitgerust te voelen en de tijd dat je daadwerkelijk slaapt wordt ‘slaapschuld’ genoemd.
Wat heeft onderzoek aangetoond?
Onderzoek onder Noorse verpleegkundigen laat zien dat mensen die veel nachtdiensten draaien en onvoldoende slaap krijgen, vaker ziek worden. Verpleegkundigen die regelmatig nachtdiensten werken, hadden vaker een verkoudheid dan degenen die alleen overdag werkten. Mensen met een slaapschuld hadden een grotere kans op ziektes zoals longontsteking, ontstoken holtes bij een verkoudheid en maag-darminfecties. Ook bleek uit het onderzoek dat hoe groter het slaaptekort, hoe groter de kans was om ziek te worden.
Het aantal uren slaap op zich maakte minder uit, het ging vooral om het slaaptekort. Dus iemand die 6 uur slaapt maar meer nodig heeft, loopt meer risico dan iemand die 6 uur slaapt en zich fit voelt. Wil je weten hoeveel uur slaap jij werkelijk nodig hebt? Meet dan het aantal uur slaap als je op vakantie bent en je geen wekker hoeft te zetten en meer regelmaat in je slaapritme hebt.
Waarom maakt slaaptekort je ziek?
Je lichaam heeft slaap nodig om je immuunsysteem sterk te houden. Als je te weinig slaapt, wordt je afweersysteem zwakker. Hierdoor ben je minder goed beschermd tegen virussen en bacteriën die ziektes veroorzaken.
Daarnaast verstoort werken in de nacht je biologische klok. Je lichaam is eigenlijk ingesteld op slapen in de nacht en wakker zijn overdag. Wanneer je dat omdraait, raakt je lichaam in de war, en dat kan je immuunsysteem verzwakken.
Wat kun je doen om gezonder te blijven als je nachtdiensten werkt?
Het kan soms moeilijk zijn om méér uren te slapen, daarom zijn er een paar dingen die je kunt proberen om béter te gaan slapen:
- Probeer een vast slaapschema te houden – Ga zoveel mogelijk op dezelfde tijden naar bed en sta op dezelfde tijden op, zelfs op vrije dagen. Als het mogelijk is, houd dan rekening met je voorkeurstijdstip om te slapen. Ben je bijvoorbeeld een avondmens met een vroege dienst? Ga dan niet té vroeg naar bed: dan slaap je onrustiger.
- Maak je slaapkamer donker en stil – Gebruik verduisterende gordijnen en een oogmasker om licht buiten te houden en doe oordoppen in als het lawaaiig is. Hierdoor wordt je minder snel gestoord in je slaap.
- Beperk cafeïne en alcohol in de uren voor het slapengaan – Dit kan je slaap verstoren, zelfs als je moe bent.
- Ga voorslapen of doe een dutje voordat je nachtdienst begint – Dit verkleint je slaapschuld en helpt je energieker te voelen tijdens je dienst.
- Eet gezond en beweeg regelmatig – Dit maakt je lichaam sterker, zodat je sneller herstelt van een slaaptekort. Bovendien heb je meer diepe slaap als je hebt gesport.
- Bespreek je rooster met je werkgever – Sommige werkplekken bieden flexibele planningen aan die je kunnen helpen beter te rusten.
